Οι Σημαντικές Μεταβολές στους Γάμους και Διαζύγια στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Οι διαπροσωπικές και οικογενειακές σχέσεις συνεχώς εξελίσσονται, επηρεαζόμενες από τις αλλαγές στον κοινωνικό, οικονομικό και πολιτισμικό τομέα. Αυτές οι μεταβολές αποτυπώνουν νέες πραγματικότητες που αναιρούν το παραδοσιακό μοντέλο οικογενειακής ζωής, όσο και αν οι ρίζες του παραμένουν ισχυρές σε πολλές κοινωνίες.
Καταγραφές Γάμων και Διαζυγίων
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, το 2023 πραγματοποιήθηκαν περίπου 1,8 εκατομμύρια γάμοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με τον δείκτη να ανέρχεται σε 4,0 γάμους ανά 1.000 άτομα. Αυτή η στατιστική επιβεβαιώνει τη συνεχιζόμενη πτώση του ενδιαφέροντος για τον θεσμό του γάμου, καθώς από το 1964 ο δείκτης έχει μειωθεί κατά 50%, όταν καταγράφονταν 8,0 γάμοι ανά 1.000 άτομα.
Η πανδημία του COVID-19 το 2020 είχε δραματικές συνέπειες, προκαλώντας μια απότομη μείωση στους γάμους με τον δείκτη να πέφτει στο 3,2. Ωστόσο, από το 2021 παρατηρείται μια σταδιακή ανάκαμψη, αν και η γενική τάση παραμένει πτωτική.
Όσον αφορά τα διαζύγια, η Eurostat αναφέρει ότι το 2023 καταγράφηκαν 1,6 διαζύγια ανά 1.000 άτομα, με τον δείκτη αυτό να έχει διπλασιαστεί από το 1964, όταν ήταν 0,8. Το ανώτερο ποσοστό διαζυγίων σημειώθηκε το 2006 με 2,1 διαζύγια ανά 1.000 άτομα, ενώ τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι η κατάσταση είναι σχετικά σταθερή.
Διακυμάνσεις στα Ποσοστά Γάμων και Διαζυγίων στην Ευρώπη
Οι διαφορές στις επιδόσεις των χωρών είναι αξιοσημείωτες. Το 2023, οι περισσότερες γάμοι ανά 1.000 άτομα καταγράφηκαν στη Ρουμανία (5,8), τη Λετονία (5,6) και την Ουγγαρία (5,2), ενώ οι χαμηλότεροι δείκτες παρατηρήθηκαν στη Σλοβενία (3,0), την Ιταλία (3,1) και τη Βουλγαρία (3,4). Στα διαζύγια, η Σλοβενία καταγράφει το χαμηλότερο ποσοστό (1,0), ακολουθούμενη από την Κροατία (1,1) και τη Ρουμανία (1,2), ενώ οι υψηλότεροι δείκτες σημειώνονται στη Λετονία (2,8), τη Λιθουανία (2,5) και τη Φινλανδία (2,1).
Η Άνοδος των Γεννήσεων Εκτός Γάμου
Καθώς οι γάμοι συρρικνώνονται, το ποσοστό των γεννήσεων εκτός γάμου δείχνει σημαντική αύξηση. Το 2023, το 41,1% των παιδιών που γεννήθηκαν στην ΕΕ είχαν γονείς που δεν ήταν παντρεμένοι, ποσοστό που είναι υπερδιπλάσιο σε σύγκριση με το 17,7% του 1993. Σε έξι χώρες, οι γεννήσεις εκτός γάμου υπερβαίνουν εκείνες που έχουν τελεστεί εντός γάμου, με πρωταγωνίστριες τη Βουλγαρία (59,7%), την Πορτογαλία (59,5%) και τη Γαλλία (58,5%).
Αντίθετα, η Ελλάδα καταγράφει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων εκτός γάμου, με πάνω από 90% των παιδιών να γεννιούνται από παντρεμένους γονείς. Παρά την γενική αύξηση, ανάμεσα στο 2022 και το 2023 οι γεννήσεις εκτός γάμου μειώθηκαν σε 16 χώρες της ΕΕ, με τη μεγαλύτερη πτώση να παρατηρείται στην Ελλάδα (-9,5 ποσοστιαίες μονάδες, από 19,2% σε 9,7%).
Μια Νέα Κατανόηση της Οικογένειας στην Ευρώπη
Τα πρόσφατα δεδομένα της Eurostat αποτυπώνουν όχι μόνο αριθμητικές μεταβολές αλλά συνθέτουν την εικόνα μιας Ευρώπης που επαναστατεί στην έννοια της οικογένειας και των διαπροσωπικών σχέσεων. Η συνεχής πτώση των γάμων, το υψηλό ποσοστό διαζυγίων και η αυξανόμενη τάση των γεννήσεων εκτός γάμου υποδηλώνουν μια αποδόμηση του παραδοσιακού οικογενειακού μοντέλου, όπως διαμορφώθηκε μετά τον πόλεμο.
Η θεσμοθέτηση των συμφώνων συμβίωσης σε πολλές χώρες της ΕΕ, καθώς και η αποδοχή εναλλακτικών μορφών σχέσεων που δεν απαιτούν τον γάμο, όπως οι ανοιχτές και ρευστές σχέσεις, αντανακλούν την ανάγκη για μεγαλύτερη ευελιξία και αυτοδιάθεση στην προσωπική ζωή. Οι κοινωνίες γίνονται πιο ανεκτικές απέναντι στην ποικιλία των οικογενειακών μορφών, ενώ οι νέες γενιές επιλέγουν να ακολουθούν πιο εξατομικευμένα μονοπάτια, εστιάζοντας στην προσωπική εξέλιξη και ισορροπία, μακριά από τις κοινωνικές παραδόσεις και απαιτήσεις.
