Οι Γεωπολιτικές Ανατροπές στη Συρία: Η Στρατηγική Αντιπαράθεση Τουρκίας και Ισραήλ
Η κλιμακούμενη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Συρία και οι σχεδιασμοί της για την εγκαθίδρυση βάσεων και τον έλεγχο στρατηγικών υποδομών έχουν μετατρέψει τη Δαμασκό σε ένα νέο πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ της Άγκυρας και του Τελ Αβίβ. Εν μέσω αυτής της αναταραχής, οι εξελίξεις στη Συρία προκαλούν έντονο ενδιαφέρον από τις διεθνείς δυνάμεις και αναδύουν τον κίνδυνο ενός τουρκικού προτεκτοράτου.
Σύμφωνα με ανάλυση του Economist, οι τελευταίες εβδομάδες υπήρξαν καθοριστικές, ενδιαφέροντας για την κίνηση Τούρκων αξιωματούχων οι οποίοι επισκέφθηκαν αεροπορικές βάσεις σε όλη τη Συρία προκειμένου να προετοιμάσουν ενέργειες για τον εξοπλισμό αυτών με συστήματα αεράμυνας και οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι προετοιμασίες για την κατάληψη της αεροπορικής βάσης Τ4 κοντά στην Παλμύρα είναι σε πλήρη εξέλιξη.
Στις αρχές Απριλίου, η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία πραγματοποίησε συντονισμένα πλήγματα κατά στρατιωτικών βάσεων στην Συρία, περιλαμβανομένης της T4, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο την αποφασιστικότητά της να αποτρέψει την τουρκική διείσδυση στη περιοχή. Οι δηλώσεις των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας του Ισραήλ, Γιδεόν Σαάρ και Ισραέλ Κατζ αντίστοιχα, υπογραμμίζουν τη σοβαρότητα της κατάστασης, με τον Σαάρ να αναφέρει ότι: «η Συρία κινδυνεύει να καταστεί τουρκικό προτεκτοράτο».
Η αποκάλυψη ορισμένων στρατηγικών σχεδίων από το Ισραήλ έρχεται στο φως της φιλοδοξίας του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, να αναδείξει την Άγκυρα ως κύριο ρυθμιστή των εξελίξεων στη Συρία. Η στήριξη στον μεταβατικό πρόεδρο Αχμέντ αλ-Σάραα είναι μέρος αυτού του στρατηγικού σχεδίου. Ωστόσο, ο Σάραα, τον οποίο το Ισραήλ απορρίπτει ως «τζιχαντιστή», προσπαθεί να δηλώσει ότι στόχος του είναι να αποτραπεί η δημιουργία ξένων εξτρεμιστικών δυνάμεων στη Συρία. Ο Ισραηλινός ηγέτης Μπενιαμίν Νετανιάχου εκφράζει φόβους ότι αυτές οι κινήσεις αποτελούν απλώς μια βιτρίνα για τα σχέδια φιλοξενίας των Χαμάς και άλλων ριζοσπαστικών ομάδων.
Η εσωτερική διακυβέρνηση της Συρίας είναι άλλο ένα σημαντικό σημείο τριβής, καθώς η Άγκυρα και ο Σάραα υποστηρίζουν ένα συγκεντρωτικό προεδρικό μοντέλο, ενώ το Ισραήλ προτιμά μια ομοσπονδιακή Συρία που θα προσφέρει αυτονομία σε αρκετές μειονότητες, όπως οι Κούρδοι και οι Αλαουίτες. Η πρόσφατη σφαγή εκατοντάδων Αλαουιτών από ένοπλες ομάδες που υποστηρίζουν τον Σάραα εντείνει τις ανησυχίες για την προοπτική των μειονοτήτων στην χώρα.
Το κουρδικό ζήτημα λειτουργεί ως θρυαλλίδα στην αντιπαράθεση, καθώς η Άγκυρα κατηγορεί το Ισραήλ ότι ενισχύει τις κουρδικές δυνάμεις (SDF) που θεωρούνται παρακλάδι του PKK και ενδέχεται να επιδιώκει να δημιουργήσει έναν φιλοϊσραηλινό κουρδικό θύλακα κοντά στα τουρκικά σύνορα. Ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών Σαάρ έχει αποκαλέσει τους Κούρδους «φυσικούς συμμάχους του Ισραήλ», γεγονός το οποίο αυξάνει τις υποψίες της Τουρκίας περί αποσταθεροποιητικής συνεργασίας.
Ο φόβος ενός «κουρδικού προτεκτοράτου» έχει οδηγήσει σε μυστικές συνομιλίες ανάμεσα στην Άγκυρα και τον φυλακισμένο ηγέτη του PKK, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, οι οποίες οδήγησαν σε προσωρινή κατάπαυση του πυρός τον περασμένο Μάρτιο. Ωστόσο, οι Ισραηλινοί πιστεύουν ότι η Τουρκία μπορεί να χρησιμοποιήσει τη Συρία ως «γεωπολιτικό πολιορκητικό κριό» εναντίον του εβραϊκού κράτους.
Παρά τις υπάρχουσες εντάσεις, η άμεση στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών φαίνεται δύσκολη. Ο Ερντογάν φαίνεται να επιθυμεί την αποκατάσταση των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, εστιάζοντας μάλιστα στην επανενεργοποίηση της συμφωνίας για τα F-35 καθώς και στη σταδιακή βελτίωση των σχέσεών του με την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω συνεργασίας σχετικά με την Ουκρανία και την περιφερειακή σταθερότητα. Μια τέτοια αναμέτρηση θα υπονόμευε αυτές τις προοπτικές.
Την ίδια στιγμή, η Τουρκία και το Ισραήλ έχουν έναν κοινό στόχο: την αποτροπή της επανεγκατάστασης του Ιράν στη Συρία. Αυτή η αμοιβαία αντίθεση μπορεί να θέσει τα θεμέλια για πιθανή συνεργασία. Όπως παρατήρησε Ισραηλινός αξιωματούχος: «Αν ο Ερντογάν μπορέσει να σταθεροποιήσει τη Συρία και να αποτρέψει τη δημιουργία ενός τζιχαντιστικού κράτους, αυτό θα εξυπηρετήσει και τα δικά μας συμφέροντα».
Υπό αυτές τις συνθήκες, η Συρία αποτελεί, όχι μόνο ένα πεδίο ανοικοδόμησης, αλλά και μία σκακιέρα γεωπολιτικών συγκρούσεων, στην οποία οι Ερντογάν και Νετανιάχου δίνουν ένα σφοδρό αγώνα. Με τις ισορροπίες να είναι εύθραυστες, η κατάσταση απαιτεί προσοχή και στρατηγικό σχεδιασμό από όλες τις πλευρές.
