Επιπτώσεις του Εμπορικού Πολέμου και Άμυνες της Ελλάδας
Οι πρόσφατες ανακοινώσεις της κυβέρνησης των ΗΠΑ σχετικά με την επιβολή υψηλών δασμών στις εισαγωγές από τους κύριους εμπορικούς της εταίρους, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποδηλώνουν μια σαφή στροφή προς έναν αυξημένο προστατευτισμό. Αυτές οι επιβαρύνσεις αντιπροσωπεύουν τα υψηλότερα επίπεδα περιοριστικών μέτρων στο παγκόσμιο εμπόριο από τη δεκαετία του 1940.
Οι συνέπειες ενός τέτοιου εμπορικού πολέμου θα είναι αναμφισβήτητες και αρνητικές για όλες τις εμπλεκόμενες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Ο εμπορικός προστατευτισμός προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις, καθώς οι πληγείσες χώρες, όπως έχει αρχίσει να παρατηρείται ήδη, respond with retaliatory measures. Ακόμη και χώρες που δεν θα αναλάβουν άμεσα δράσεις, ενδέχεται να επηρεαστούν. Αυτή η αλληλεξάρτηση προκύπτει από το γεγονός ότι η παραγωγή, η μεταποίηση και η διάθεση προϊόντων διεξάγονται μέσω παγκόσμιων αλυσίδων αξίας, προκαλώντας έμμεσες επιδράσεις που θα επηρεάσουν την παγκόσμια οικονομία συνολικά.
Η κλιμάκωση αυτής της κρίσης αναμένεται να οδηγήσει σε επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου, με σοβαρές συνέπειες για την οικονομική δραστηριότητα και την ανάπτυξη. Η ποσοτικοποίηση των επιπτώσεων ενός εμπορικού πολέμου είναι μια περίπλοκη διαδικασία, εξαρτώμενη από παράγοντες όπως η διάρκεια και η ένταση των μέτρων, οι εμπλεκόμενες χώρες και η ικανότητα των οικονομιών να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Παρά τον δύσκολο υπολογισμό τους, υπάρχουν πολλές μελέτες που εξετάζουν τις επιπτώσεις ενός παρατεταμένου εμπορικού πολέμου παγκοσμίως.
Η Ευρώπη, ως οικονομία με εξαιρετικά υψηλό βαθμό εξωστρέφειας, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε μια τέτοια εξέλιξη. Οι εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) δείχνουν ότι οι αρνητικές επιπτώσεις από τα εξαγγελθέντα μέτρα στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης θα φτάσουν περίπου το 0,4%, υπολογίζοντας ότι η μείωση της παγκόσμιας ζήτησης θα αντισταθμιστεί εν μέρει από την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών προϊόντων λόγω των πληθωριστικών πιέσεων στις ΗΠΑ. Ωστόσο, σύμφωνα με αναλύσεις διεθνών επενδυτικών τραπεζών όπως η Goldman Sachs και η ABN AMRO, οι αρνητικές επιπτώσεις στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης αναμένεται να ξεπεράσουν τη μία ποσοστιαία μονάδα.
Η Ελλάδα, παρόλο που έχει μικρότερη εξάρτηση από τις ΗΠΑ, δεν μπορεί να παραμείνει ανεπηρέαστη. Μια συνολική επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου μπορεί να προκαλέσει μείωση της ζήτησης για ελληνικά προϊόντα, περιορίζοντας τις προοπτικές ανάπτυξης της χώρας. Αν και οι επιπτώσεις αυτές αναμένεται να είναι ηπιότερες σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αποτελούν περίπου το 4% των συνολικών εξαγωγών, έναντι 8,5% στην Ευρωζώνη.
Η συμμετοχή της ελληνικής οικονομίας στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας είναι περιορισμένη, γεγονός που μπορεί να προσφέρει κάποιο βαθμό προστασίας απέναντι σε έναν ευρύτερο εμπορικό πόλεμο. Ωστόσο, εάν η επιβράδυνση του διεθνούς εμπορίου επηρεάσει βασικές ευρωπαϊκές αγορές, η αντίκτυπος στις ελληνικές εξαγωγές μπορεί να είναι άμεσος. Ένας εξωτερικός παράγοντας, όπως η γενικότερη αβεβαιότητα στις αγορές, μπορεί να περιορίσει τις ξένες άμεσες επενδύσεις, καθυστερώντας τη δυναμική ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Οι επιχειρήσεις τείνουν να αποφεύγουν ρίσκα σε ένα ασταθές διεθνές περιβάλλον, πλήττοντας την εμπιστοσύνη στην αγορά.
Η Ελλάδα, που επιδιώκει να προσελκύσει ξένες άμεσες επενδύσεις, θα πρέπει να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις της, ώστε να παραμείνει ένας ελκυστικός προορισμός για τους επενδυτές, ανεξάρτητα από τις αναταράξεις στο διεθνές εμπόριο. Οι εξελίξεις αυτές υποδεικνύουν ότι οι κυβερνήσεις οφείλουν να προσαρμόσουν τις στρατηγικές τους προκειμένου να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των οικονομιών τους στις νέες συνθήκες.
Η απάντηση της Ελλάδας σε αυτές τις προκλήσεις θα πρέπει να επικεντρωθεί στην ενίσχυση της παραγωγικότητας, στην προώθηση της καινοτομίας και στην κατεύθυνση ενός πιο βιώσιμου αναπτυξιακού μοντέλου, το οποίο θα στηρίζεται στη διαφοροποίηση της παραγωγικής βάσης και στην ανάπτυξη νέων τομέων υψηλής προστιθέμενης αξίας.
